Курсның тасвирламасы
19 йөздә татарлар тормышында җитди яңалыклар күзәтелеп, ул мәдәни тормышта киң чагылыш таба. Иң мөһиме, татар әдәбияты сыйфат үзгәрешләре кичерә, шуңа да бу дәвер сүз сәнгатен ике зур этапка бүлеп өйрәнәбез. Аның беренче яртысы Урта гасыр традицияләрендә булып, торгынлык чоры әдәбияты кысаларында каралса, 19 йөзнең икенче яртысы әдәбияты Яңа заман татар әдәбияты башлангычы булып тора. XIX гасыр урталарына таба, бигрәк тә ахырында татарның мәдәни үзәге вазыйфасын Казан үти башлый. Бу, беренче чиратта, икътисади үсеш белән бәйле. Крепостное право бетерелгәннән соң (1861), капиталистик мөнәсәбәтләр кызу темплар белән үсә. Әгәр моңа кадәр татарлар күбрәк сату-алу эшләре белән шөгыльләнсә, хәзер инде сәнәгатькә үтеп кереп, завод-фабрикалар төзүгә керешәләр. Капиталистик мөнәсәбәтләрнең үсеше көчле конкуренция китереп чыгара. Бу исә хезмәт җитештерүчәнлеген үстерүне таләп итә. Шундый шартларда завод-фабрикаларда эшләү өчен белемле эшчеләр кирәклеге дә көн тәртибенә баса һәм татар мәктәп-мәдәрәсәләрен заманга яраклаштыру мәсьәләсен алгы планга чыгара. 19 йөз ахыры – 20 йөз башында татар милләте формалашу процессы бара.
-
МОДУЛЬ 1
ЯҢАРЫШКА ТАБА
-
Иҗтимагый-тарихи үзгәрешләр һәм мәдәни хәрәкәт. Татар мәгърифәтчеле…1 сәг 20 мин
-
Каюм Насыйри – татар Әбүгалисинәсе1 сәг 10 мин
-
Милли реалистик әдәбият формалашу1 сәг 25 мин
-
Ризаэтдин Фәхретдин: дин һәм милләт өчен янып яшәү үрнәге 19 март1 сәг 20 мин
-
Фатыйх Кәрими – мәгърифәтче әдип1 сәг 15 мин
-
Мифтахетдин Акмулла: хикмәтле сүз остасы1 сәг 20 мин
-
ЯҢАРЫШКА ТАБА
-
-
МОДУЛЬ 2
ТАТАР ӘДӘБИЯТЫНЫҢ ИКЕНЧЕ ЯҢАРЫШЫ
-
Татар әдәбиятының “алтын” чоры1 сәг 5 мин
-
ХХ йөз башында проза: яңарышка юл1 сәг 25 мин
-
ХХ йөз башында поэзия: Шәрык һәм Гареб синтезы40 мин
-
Габдулла Тукай: “Бар уем кичен-көндезен сезнең хакта, милләтем”1 сәг 25 мин
-
Гаяз Исхакый – “тартышуда гына табарсың үз хакыңны”1 сәг 25 мин
-
ТАТАР ӘДӘБИЯТЫНЫҢ ИКЕНЧЕ ЯҢАРЫШЫ
-
Мөгаллимнәр
Хатыйп Миңнегулов
Тюрколог, әдәби тәнкыйтьче, педагог, дәреслекләр авторы, җәмәгать эшлеклесеТюрколог, әдәби тәнкыйтьче, педагог, дәреслекләр авторы, җәмәгать эшлеклесе, филология фәннәре докторы, К(П)ФУ профессоры. Белем: Казан дәүләт университетының тарих-филология факультеты Телләр: Татар, рус, инглиз, төрек, үзбәк, алман, казах телләре...
Алсу Хасавнех
Филология фәннәре кандидатыФилология фәннәре кандидаты, ТР ФА Г. Ибраһимов исем. ТӘҺСИнең Язма һәм музыкаль мирас үзәгенең өлкән фәнни хезмәткәре (Мирасханә) Белем: Казан дәүләт университетының тарих-филология һәм шәрык телләре факультеты Телләр: Татар, рус, инглиз, гарәп телләре Email: al-Khasavnekh@rambler.ru...
Курсның эчендә:
Курсның эчендә:
Курсның тасвирламасы
19 йөздә татарлар тормышында җитди яңалыклар күзәтелеп, ул мәдәни тормышта киң чагылыш таба. Иң мөһиме, татар әдәбияты сыйфат үзгәрешләре кичерә, шуңа да бу дәвер сүз сәнгатен ике зур этапка бүлеп өйрәнәбез. Аның беренче яртысы Урта гасыр традицияләрендә булып, торгынлык чоры әдәбияты кысаларында каралса, 19 йөзнең икенче яртысы әдәбияты Яңа заман татар әдәбияты башлангычы булып тора. XIX гасыр урталарына таба, бигрәк тә ахырында татарның мәдәни үзәге вазыйфасын Казан үти башлый. Бу, беренче чиратта, икътисади үсеш белән бәйле. Крепостное право бетерелгәннән соң (1861), капиталистик мөнәсәбәтләр кызу темплар белән үсә. Әгәр моңа кадәр татарлар күбрәк сату-алу эшләре белән шөгыльләнсә, хәзер инде сәнәгатькә үтеп кереп, завод-фабрикалар төзүгә керешәләр. Капиталистик мөнәсәбәтләрнең үсеше көчле конкуренция китереп чыгара. Бу исә хезмәт җитештерүчәнлеген үстерүне таләп итә. Шундый шартларда завод-фабрикаларда эшләү өчен белемле эшчеләр кирәклеге дә көн тәртибенә баса һәм татар мәктәп-мәдәрәсәләрен заманга яраклаштыру мәсьәләсен алгы планга чыгара. 19 йөз ахыры – 20 йөз башында татар милләте формалашу процессы бара.
-
МОДУЛЬ 1
ЯҢАРЫШКА ТАБА
-
Иҗтимагый-тарихи үзгәрешләр һәм мәдәни хәрәкәт. Татар мәгърифәтчеле…1 сәг 20 мин
-
Каюм Насыйри – татар Әбүгалисинәсе1 сәг 10 мин
-
Милли реалистик әдәбият формалашу1 сәг 25 мин
-
Ризаэтдин Фәхретдин: дин һәм милләт өчен янып яшәү үрнәге 19 март1 сәг 20 мин
-
Фатыйх Кәрими – мәгърифәтче әдип1 сәг 15 мин
-
Мифтахетдин Акмулла: хикмәтле сүз остасы1 сәг 20 мин
-
ЯҢАРЫШКА ТАБА
-
-
МОДУЛЬ 2
ТАТАР ӘДӘБИЯТЫНЫҢ ИКЕНЧЕ ЯҢАРЫШЫ
-
Татар әдәбиятының “алтын” чоры1 сәг 5 мин
-
ХХ йөз башында проза: яңарышка юл1 сәг 25 мин
-
ХХ йөз башында поэзия: Шәрык һәм Гареб синтезы40 мин
-
Габдулла Тукай: “Бар уем кичен-көндезен сезнең хакта, милләтем”1 сәг 25 мин
-
Гаяз Исхакый – “тартышуда гына табарсың үз хакыңны”1 сәг 25 мин
-
ТАТАР ӘДӘБИЯТЫНЫҢ ИКЕНЧЕ ЯҢАРЫШЫ
-
Мөгаллимнәр
Хатыйп Миңнегулов
Тюрколог, әдәби тәнкыйтьче, педагог, дәреслекләр авторы, җәмәгать эшлеклесеТюрколог, әдәби тәнкыйтьче, педагог, дәреслекләр авторы, җәмәгать эшлеклесе, филология фәннәре докторы, К(П)ФУ профессоры. Белем: Казан дәүләт университетының тарих-филология факультеты Телләр: Татар, рус, инглиз, төрек, үзбәк, алман, казах телләре...
Алсу Хасавнех
Филология фәннәре кандидатыФилология фәннәре кандидаты, ТР ФА Г. Ибраһимов исем. ТӘҺСИнең Язма һәм музыкаль мирас үзәгенең өлкән фәнни хезмәткәре (Мирасханә) Белем: Казан дәүләт университетының тарих-филология һәм шәрык телләре факультеты Телләр: Татар, рус, инглиз, гарәп телләре Email: al-Khasavnekh@rambler.ru...